Historia pasów karate i stopini wtajemniczenia
Współcześni studenci karate na ogół zakładają, że system wtajemniczenia Kyu (kolorowy pas) i Dan (czarny pas) oraz różne tytuły jakie otrzymują wysocy rangą posiadacze czarnych pasów jest częścią tradycji karate sięgającą daleko wstecz. Pomimo faktu, że Karate jest rzeczywiście bardzo stare, to sam system zdawania na poszczególne szczeble wtajemniczenia sięga początków XX wieku.
Japońska kultura sztuk walk jest silnie ustrukturyzowana. Praktycznie każda tradycyjna sztuka, którą chciałbyś studiować w Japonii od układania kwiatów (Ikebana) do kaligrafii (shodo) ma własny system formalnych stopni wtajemniczenia, więc i także sztuki walki. Niektóre wczesno japońskie sztuki walki wykorzystywały system trzech rang, który obejmował przyznawanie certyfikatu. Pierwszy z nich shodan przeznaczony był dla początkujących , drugi z nich - chudan wskazywał średniozaawansowanego studenta, zaś jodan wskazywał adepta, który wszedł w okuden (sekrety szkoły walki, którą praktykował). Inny wczesno japoński system rang wykorzystywał serię licencji zwanych Menkyo. Pierwszy stopień - kirikami był zazwyczaj przyznawany po roku do trzech lat treningu i oznaczał, że student został zaakceptowany przez jego szkołę jako poważny praktyk sztuki walki. Po trzech do pięciu latach studentowi przedstawiano Mokuroku, pisemny katalog systemu technik. Po upływie następnych dwóch do dziesięciu lat uczeń otrzymywał swoje Menkyo lub licencje na nauczanie innych. Menkyo może także wskazywać jedne z kilku różnych możliwych tytułów wskazujących pozycję w strukturze organizacyjnej. Ostatecznym certyfikatem było Menkyo Kaiden, był przyznawany studentom, którzy opanowali każdy aspekt wtajemniczenia, systemu wali jaki studiowali. Niektórzy mistrzowie danego systemu przyznawali w całym swoim życiu tylko jednej osobie tytuł Menkyo Kaiden wskazując tym samym swojego następcę.
Okinawska kultura sztuki Karate jest jednak pochodzenia okinawskiego, a nie japońskiego. Wcześni mieszkańcy Okinawy byli pod dużym wpływem kultury Chińskiej i stopniowo przejmowali jej aspekty.
Chińskie twarde Kung Fu w twardym rdzennym stylu walki było zwane po prostu Te lub "ręczną" walką. Chińskie walki gołymi rękoma ewoluowały w ramach buddyjskiej tradycji monastycznej. Karate na Okinawie było przekazywane z ojca na syna, nauczani byli także członkowie rodów arystokratycznych oraz policji, aby pomóc w zagwarantowaniu kontroli nad ludem. W czasach pod Japońską okupacją, kiedy nauczanie i praktykowanie sztuk walki było zakazane, szkolenia odbywały się potajemnie, po zmroku oraz na zamkniętych prywatnych posesjach. Mistrzowie wybierali sobie tylko kilku uczniów i nauczali ich nie pobierając za to opłat. Postępy ucznia nie były mierzone przypisaną rangą, ale tym ile lat studiował, ile się w tym czasie nauczył i jak dobrze rozwinął się jego charakter i niczym więcej.
Geneza system kolorów pasów może sugerować, że kolor pasa (jako wskaźnika wtajemniczenia) powstał jako następstwo szczególnego sposobu prania odzieży treningowej (z wyjątkiem pasa tkaniny służącego do przepasania). Tak więc w miarę postępu początkowo biały pas zmieniał się w pierwszej kolejności w brudny żółty, potem zielonkawy żółto-brązowy, potem naprawdę brudny brąz, a na koniec odpychająco brudno czarny. W końcu jak głoszą legendy, rangi postępu zostały sformalizowane jako biały, żółty, zielony, brązowy i czarny pas. No cóż, to miła historia, ale prawdopodobnie nieprawdziwa. Mimo to wielu współczesnych adeptów sztuki karate nie pierze swoich pasów mając nadzieję, że uda im się uzyskać mocno zużyty wygląd pasa jako dowód ich wieloletniego ciężkiego treningu. Inni piorą je nader często, aby w ten sposób nadać im wcześniej zużyty wygląd. Jeszcze inni wolą nosić przez cały czas nowo wyglądający pas. To kwestia indywidualnych preferencji. W niektórych rzadkich przypadkach mistrz ofiaruje swój stary pas swojemu ulubionemu uczniowi lub następcy, który będzie go nosić jako symbol dumy i honoru dla swojego nauczyciela. Niektóre szkoły zachęcają posiadaczy czarnych pasów do wyhaftowania ich imienia (i stylu karate jaki trenują) złotymi japońskimi literami na końcu pasa.
System rang kyu / dan został opracowany na przełomie wieków przez Jigoro Kano (1860-1938).
Kano mocno zmodyfikował sztukę
jujustsu i aikijutsu, eliminując z nich najbardziej niebezpieczne dla ćwiczących elementy,
tak aby zapewnić bezpieczeństwo podczas uprawiania sportu. Powstało z tego judo, które następnie zostało wprowadzone do japońskich szkół i uczelni.
Mając tak wielu nowych uczniów w ustrukturyzowanym środowisku szkół publicznych, system rang pozwoliłby zachęcać do treningów oraz pomagałby w ocenianiu ich postępów. Japończycy zawsze mocno
interesowali się sztukami walki z Okinawy, ale jej mieszkańcy uważali od zawsze Japończyków jako wrogich najeźdźców i nie zamierzali ich uczyć wszystkich swoich tajemnic walki. W końcu jednak
karate wyszło z ukrycia, kiedy Amko Itosu (1830-1915) zaskoczył i zszokował społeczność z Okinawy wprowadzając program nauczania dzieci
karate do szkół publicznych na Okinawie w roku 1901. Niedługo potem mistrz z Okinawy Gichin Funakoshi (1868-1957)
, zdecydował
że nadszedł czas aby wprowadzić formę karate do Japoni. Połączył wybrane elementy oraz zmodyfikował wybrane kata z różnych okinawskich stylów w nowy eksportowy styl, który nazwano
Shotokan ( od jego pseudonimu "Shoto"). Jego celem było dostarczenie Japończykom dobrych ćwiczeń do budowania siły
charakteru i ciała, a nie tego aby im pokazać jak pokonać mieszkańców Okinawy. Opracowując nowy styl, zmienił wiele form kata i technik pod względem ich praktycznej wartości bojowej i uczynił
je bardziej defensywnymi niż ofensywnymi, całkowicie wyeliminował kyusho-jitsu oraz ataki na nerwy, które mistrzowie z Okinawy uważali za najbardziej niebezpieczne i tajne, a także
wyeliminował całkowicie trening z bronią. Shotokan do dzisiaj nie używa broni. Funokashi spędzał coraz więcej czasu w Japonii, gdzie w 1922 rozpoczął treningi karate, które wkrótce potem
rozprzestrzeniło się na szkoły podobnie jak Judo. Funokashi blisko związał się z arystokratą Jigoro Kano, a pod koniec lat 30 XX
wieku opracował nowoczesny wygląd kimona (gi) jako lekką wersję odpowiednika kimona Judo od Kano. W końcu zdecydował, że właściwym było by przyjęcie systemu kolorowych pasów do nadawania stopni
wtajemniczania swoim uczniom karate, system ten był już dobrze ugruntowany w japońskich sztukach walki, pod egidą japońskiego
Butoku-kai, sekcji Ministerstwa Edukacji, które zostało utworzone w 1895 roku w celu nadzorowania stopni i standardów dla Kendo i Judo. W latach 1903-1906 Butoku-kai po raz
pierwszy przyznał samurajskie tytuły hanshi i kyoshi (jako licencje dla instruktorów) , przyznano je kilku instruktorom Kendo, tytuł ranshi (praktykant , uczeń) został
wprowadzony w późniejszym czasie. System rang opracowany przez Kano został zaakceptowany przez Butoku-kai składał się z sześciu stopni Kyu (kolorowe pasy) trzech białych i trzech brązowych,
oraz dziesięciu Dan (czarnego pasa). Funokashi zaadoptował ten sam system rang dla swojego karate po 1922 roku, a 12 kwietnia 1924 roku przyznał pierwsze czarne pasy i ranki Dan swoim uczniom:
Hironori Ohtsuka (późniejszy założyciel Wado-ryu), Shinken Gima,
Ante Tokuda oraz czterem innym o imieninach: Katsuya, Akiba, Shimizu, and Hirose. W tym czasie Funokashi nie posiadał żadnej pozycji, czy honorowej rangi w żadnym z systemów sztuk walki.
W celu standaryzacji rang w 1938 Butoku-kai wezwał wszystkie istniejące szkoły i style karate do oficjalnego zarejestrowania się, zostało zwołane także spotkanie w celu ujednolicenia wymagań
dotyczących stopni (takie coś nigdy wcześniej nie miało miejsca). W ten sposób różne Japońskie style (Wado-ryu, Shito-ryu, Kushin-ryu, Japońskie Kempo, Shindo-jinen-ryu, Gojo-ryu i Shotokan)
zostały połączone w ramach jednego zestawu wymagań dotyczących klasyfikacji adeptów karate. Jak na Ironię Funokashi otrzymał tytuł Renshi przez zarząd Butoku-kai, w którym zasiadał jeden z
jego własnych uczniów , Koyu Konishi, który był Japończykiem z urodzenia). Chojun Miyagi (1888-1953) z Okinawy, założyciel Gojo-ryu, był pierwszym karateką, który otrzymał tytuł
Kyoshi, Butoku-kai nadało mu ten tytuł w 1937 roku.
Druga Wojna Światowa spowodowała duże zakłócenia w Japońskich i Okinawskich sztukach Walki. Wielu mistrzów zginęło podczas wojny, a uprawianie sztuk walki było prze jakiś czas zabronione przez amerykańskie siły okupacyjne, a Butoku-kai zostało zamknięte. Każda szkoła była samodzielna, a mistrzowie, którzy zdołali przeżyć musieli zaczynać od nowa. Na Okinawie system Kyu / Dan nie przyjął się jeszcze dobrze, choć niektóre systemy wykorzystywały przynajmniej czarny pas.
We wczesnych latach 50 certyfikacja została osiągnięta poprzez stowarzyszenia utworzone przez różne Dojo w każdym ze stylów, włączając w to Goju-kai, Shito-kai, Chito-kai, Shotokai i Japoński Związek Karate. Każdy ze stylów utworzył zarząd i wyznaczył przedstawiciela, który swoim podpisem mógł nadawać rangi innym. Adepci, którzy otrzymali wysokie rangą stopnie Dan, często opuszczali swoje Dojo i tworzyli własne nowe style . Dla usprawiedliwienia swoich działań grupy te często powoływały się na przynależność do jakiejś ważniejszej instytucji, najczęściej powoływano się na Japońskie Ministerstwo Edukacji. W Japonii i na Okinawie zaczęły powstawać inne nowe stowarzyszenia, mające prawo do nadawania rang, na podobieństwo Butoku-kai. Ważne osoby w danym stowarzyszeniu nadawały sobie rangi na podstawie kryteriów, które same spisały. Do najwcześniej powstałych stowarzyszeń należały All-Japan Karatedo Federation założona wkrótce po drugiej wojnie światowej przez takie osoby jak Funakoshi, Tsuyoshi Chitose, Kenwa Mabuni, Gogen Yamaguchi i Kanken Toyama. International Martial Arts Federation założona w 1952 roku obejmowała Judo, Kendo, a także Karatedo, ustanowiła system obejmujący dziesięć poziomów czarnego pasa oraz tytuły renshi, kyoshi i hanshi, wielu ze współczesnych mistrzów otrzymało swoje tytuły właśnie z tej organizacji. Na Okinawie system Kyu / Dan tak naprawdę przyjął się dopiero w roku 1956, kiedy powstała tam Okinawska Federacja Karate. Chosin Chibana (założyciel Shorin-ryu) został pierwszym przewodniczącym; Chibana i Kanken zostały oficjalnie uznane przez Japońskie Ministerstwo Edukacji i dostały prawo do nadawania dowolnej rangi w dowolnym stylu karate. Pomogło to zakończyć japońską dyskryminację mieszkańców Okinawy w temacie przyznawania rang i tytułów. Dotychczas obowiązywała po prostu zasada białego pasa dla ucznia i czarnego dla nauczyciela. W 1964 roku powstała organizacja, która po raz pierwszy zjednoczyła wszystkie istniejące style karate: The Federation of All-Japan Karatedo Organizations (FAJKO). Standardy ustalone przez FAJKO zostały ostatecznie uznane w roku 1971 przez the International Traditional Karate Federation (ITKF) i są akceptowane na całym świecie. Zawiera się w tym tylko sześć kolorów pasów, niektóre systemy dodają jeszcze od dwóch do czterech, ale dokładna sekwencja kolorów zmienia się w zależności od stylu. Dziś zasadniczo wszystkie systemy karate, niezależnie od tego, czy są formalnie związane z FAJKO, czy te nie, odpowiadają mniej więcej podstawowym kryteriom i standardom FAJKO. Obejmuje to wszystkie style karate z Okinawy i Kobudo Rengokai (AOKKR, założone w 1967 roku). Podsumowując stopnie wtajemniczenia karate, są zatem czymś stosunkowo nowym w długiej historii sztuki karate. Są ważnym elementem standaryzacji wymagań, co pomaga zachować integralność i wartość systemów opartych na tradycji. Jednak nigdy nie należy zapomnieć, że ranga nie czyni człowieka. W obrębie danego stopnia znajduje się szeroka grupa uczniów, których umiejętności różnią się drastycznie, co może sprawić, że karateka zacznie się zastanawiać, o czym tak naprawdę może świadczyć stopień jaki posiada. Zdobycie poszczególnego pasa (rangi) należy traktować tylko jako efekt uboczny trudnego treningu karate, a nie jako cel do osiągnięcia. Prawdziwym celem jest rozwój osobisty, aby "być wszystkim, czym możemy być" , na każdym poziomie wtajemniczenia jaki jesteśmy wstanie osiągnąć.